Smear Testi Nedir?
Smear testi (Pap testi veya Pap smear), rahim ağzı (serviks) hücrelerinin yüzeyinden alınan sürüntü örneğinin mikroskop altında incelenmesiyle kanser öncesi ve kanserli hücresel değişiklikleri saptamaya yarayan tarama yöntemidir. Bu basit ve hızlı işlem, servikal kanserin erken safhada tanı ve önlenmesi için halk sağlığı programlarının temelini oluşturur. Test adı, ilk geliştireni Dr. Papanicolaou’dan gelmektedir.
Smear Testi Neden Yapılır?
Rahim ağzı kanseri, başlangıçta hiçbir belirti vermeden ilerleyebilme özelliği taşıdığı için düzenli tarama hayati önemdedir. Smear testi; displazi, HPV ilişkili hücresel anormallikler ve erken neoplastik dönüşüm bulgularını ortaya çıkararak, zamanında kolposkopi, biyopsi veya tedavi kararlarına zemin hazırlar. Gebelik planı olan, cinsel yaşamı aktif veya 21 yaşını geçmiş tüm kadınların yıllık tarama kapsamına alınması önerilir.
Smear Testi Hangi Hastalıkları Tespit Eder?
Smear testi, servikal intraepitelyal neoplazi (CIN) evrelerini; hafif (CIN 1), orta (CIN 2) ve ağır (CIN 3) displazi bulgularını ayırt edebilir. Yüksek riskli HPV tiplerinin neden olduğu koilositoz, hücresel atipi ve malign transformasyona zemin hazırlayan değişiklikler bu yöntemle ilk aşamada saptanır. Ayrıca inflamasyon, mantar enfeksiyonları veya bakteriyel vaginoz gibi non-neoplastik durumların varlığı da raporlanabilir.
Smear Testi Ne Zaman ve Ne Sıklıkla Yapılmalı?
İlk smear testi cinsel ilişki başladıktan sonraki üç yıl içinde veya 21 yaşından önce değilse 21–25 yaş aralığında bir kez yapılmalıdır. 25–65 yaş arasında smear veya tercihen smear+HPV DNA testi kombine edildiğinde her üç yılda bir tarama yeterli kabul edilir. 65 yaş üstünde düzenli negatif tarama öyküsü varsa test aralığı uzatılabilir. Servikal displazi öyküsü, HIV pozitiflik veya bağışıklık baskılanması gibi risk faktörleri mevcutsa yıllık takibe devam edilir.
Smear Testi Nasıl Yapılır?
Hasta litotomi pozisyonunda sırtüstü yatırılır. Spekulum dikkatlice vajina içine yerleştirilerek serviks görünümü elde edilir. Küret veya fırça benzeri atipik hücre toplama aracıyla servikal yüzey ve servikal kanal girişinden sürüntü alınır. Alınan hücre örneği özel sıvı ortamına aktarılır veya lam üzerine yayılır. İşlem genellikle 1–2 dakika sürer, hafif baskı hissi olabilir ancak ağrı vermez. Örnek laboratuvara gönderilip cytoloji uzmanı tarafından boyanarak incelenir.
Smear Testi Öncesi ve Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
Testten 24 saat önce vajinal duş, kremler, deodorantlar, ilaçlı tampon veya cinsel ilişki gibi servikal yüzeyi etkileyebilecek uygulamalardan kaçınılmalıdır; bu durum örnek kalitesini bozabilir. Adet kanaması sırasında test ertelenmeli, ideal olarak kanama bitiminden 3–5 gün sonra planlanmalıdır. Test günü rahat iç çamaşırı tercih edilmeli, tuvalet sonrası spekulum uygulamasını etkilemeyecek şekilde hijyen sağlanmalıdır. Sonrasında hafif lekelenme görülebilir; aşırı kanama, şiddetli ağrı veya ateş belirtileri izlenirse hekime bildirilmelidir. Sonuçlar genellikle iki hafta içinde çıkar ve hekiminiz uygun takip planını size bildirir.
Smear Testi Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
Smear testi sonuçları genellikle Bethesda sistemi ile raporlanır. “Negatif for intraepithelial lesion or malignancy” ifadesi, alınan hücre örneklerinde displazi veya malignite belirtisi olmadığını gösterir ve taramanın negatif olduğunu onaylar. “ASC-US” (Atypical Squamous Cells of Undetermined Significance) bulgusu, hafif hücresel atipi varlığını işaret eder; bu durumda HPV DNA testi veya kontrollü tekrar smear yapılması önerilir. “LSIL” (Low-Grade Squamous Intraepithelial Lesion) hafif dereceli intraepitelyal lezyonları, “HSIL” (High-Grade Squamous Intraepithelial Lesion) ise orta ve ağır displazi bulgularını tanımlar ve kolposkopi ile biyopsi zamanı geldiğini gösterir. “AGC” (Atypical Glandular Cells) raporu, endoservikal veya endometrial kökenli atipik glandüler hücre varlığına işaret eder; daha ileri jinekolojik inceleme gerektirir.
Smear Testi Normal Çıkmazsa Ne Olur?
Normal kabul edilmeyen smear sonuçlarında sonraki adım, sonuçtaki bulguya göre belirlenir. Hafif atipi veya belirsiz hücresel değişiklik raporlanmışsa, altı ay içinde HPV DNA testiyle birlikte tekrar smear alınarak enfeksiyon varlığı ve atipinin kalıcılığı değerlendirilir. Orta veya yüksek dereceli displazi saptanırsa kolposkopik inceleme yapılır ve gerekirse servikal dokudan biyopsi alınarak kesin histopatolojik tanı konur. AGC bulgusu endometrial veya endoservikal lezyon riskini gündeme getirir; histeroskopi, endometrial biyopsi veya histerosalpingografi gibi ileri jinekolojik yöntemler planlanır. Böylece kanser öncesi lezyonlar erken evrede tedavi edilerek invaziv kanser gelişimi büyük ölçüde önlenir.
HPV ve Smear Testi Arasındaki Fark Nedir?
Smear testi, serviks yüzeyinden toplanan hücrelerin morfolojik değişikliklerini gösterirken HPV DNA testi, servikal sürüntüde yüksek ve düşük riskli HPV tiplerinin genetik materyalini doğrudan tespit eder. Smear “ne olmuş”u tarif eder; hücrelerde zaten başlamış dysplazi veya kanser öncesi değişiklikleri ortaya koyar. HPV testi ise “niçin” sorusuna cevap verir; servikal hücrelerde anormallik gelişimine yol açabilecek virüs varlığını göstererek risk stratifikasyonu yapmayı sağlar. Her ikisi birlikte kullanıldığında tarama duyarlılığı artar: HPV pozitif, smear negatif vakalar altı aylık tekrar takiple izlenirken, smear pozitif vakalarda HPV durumu lezyonun potansiyel agresiflik düzeyini yansıtır.
Smear Testi Fiyatları 2025
2025 yılında özel klinik ve laboratuvar paketlerinde smear testi, gliserin bağımsız sıvı bazlı yöntem (LBC) ve standart smear analizi birlikte sunulan paketler 800 ₺ – 1.200 ₺ arasında fiyatlandırılmaktadır. Geleneksel lam üzerine yayma tekniğiyle yapılan Pap testi yalnız başına 500 ₺ – 700 ₺ bandında maliyet çıkarır. Kombine “smear + HPV DNA testi” paketleri 2.000 ₺ – 2.800 ₺ arasında sunulurken, sadece HPV DNA testi 1.500 ₺ – 2.200 ₺ civarında ücretlendirilir. SGK anlaşmalı sağlık kuruluşlarında temel Pap smear ücretsiz; LBC veya HPV testi dahil ek tetkikler için ise katılım payı alınabilir. Klinikler genellikle paket içeriğine göre ödeme kolaylıkları ve taksit seçenekleri sunmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Smear testi ağrılı mı?
Smear testi sırasında uygulanan baskı ve sürüntü alma işlemi çoğu kadında yalnızca hafif bir rahatsızlık hissi yaratır; keskin bir ağrı beklenmez. Spekulum vajinaya yerleştirilirken hafif basınç hissi olabilir, serviks yüzeyinden örnek alınırken ise kısa süreli bir zonklama veya kramp tarzı gerilme duyulabilir. İşlem genellikle bir–iki dakika sürer ve jinekologun nazik yaklaşımıyla çoğu kadın için tolere edilebilir düzeydedir. Eğer yüksek duyarlılık veya korku söz konusuysa, işlem öncesi ılık spekulum kullanımı, derin nefes alma egzersizleri ve gerektiğinde lokal anestezik jel uygulanması konforu artırır.
Adetliyken smear testi yapılır mı?
Adet döneminde kanama servikal hücrelerin temiz toplanmasını zorlaştırdığı için smear testi, çoğunlukla regl bitiminden üç–beş gün sonra planlanır. Kanama sürerken yapılan sürüntü örnekleri, hem yanlış negatif sonuç riskini hem de laboratuvar değerlendirmesindeki teknik zorlukları artırabilir. Ancak acil bir endikasyon—şiddetli lekelenme, yoğun kanama veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyon şüphesi—varsa, kanama devam ederken de hızlı değerlendirme amacıyla smear testi yapılabilir. Jinekolog, örnek kalitesini korumak adına bu durumda transvajinal ultrason veya ileri inceleme yöntemlerini tercih edebilir.
Bekâr kadınlar smear testi yaptırabilir mi?
Bekâr ve cinsel deneyimi olmayan kadınlar da servikal tarama ve smear testi yaptırabilir; cinsel yaşam öyküsü bu tarama için mutlaka gereklilik değildir. Hymen bütünlüğünü korumak isteyen gençlerde, spekulum yerine elle muayene veya transabdominal ultrason ilk adım olabilir. Gerektiğinde pediatrik boy spekulumla son derece dikkatli bir inceleme sağlanarak, hem hymen yapısına zarar verilmeden hem de erken dönemde HPV ilişkili hücresel değişikliklerin taraması mümkün kılınır. Erken tanı ve koruyucu hekimlik yaklaşımı, bekâr kadınlarda bile uzun dönem jinekolojik sağlığı destekler.
Smear testi kanser tanısı koyar mı?
Smear testi direkt kanser tanısı koymaz; bu yöntem premalign hücresel atipileri ve displazi evrelerini erkenden saptayarak kolposkopi ve biyopsi için yol gösterir. “HSIL” veya “AGC” gibi yüksek dereceli anormallik raporları, invaziv kanser öncesi lezyonların varlığını işaret eder ve kesin tanı için dokusundan örnek alınmasını gerektirir. Dolayısıyla smear testi, rahim ağzı kanserini önleyici bir tarama aracıdır; anormal sonuç alındığında yapılacak ileri tanı yöntemleri sayesinde malignite erken safhada tanımlanıp tedavi edilebilir.
Smear testi sonucu ne zaman çıkar?
Smear örnekleri laboratuvara ulaştıktan sonra tipik olarak 7–14 iş günü içinde sonuçlanır. Bazı merkezlerde yoğunluk durumuna bağlı olarak 10 günün altında, hatta birkaç günde rapor verilebilmektedir. Sıvı bazlı sitoloji (LBC) teknikleri veya eş zamanlı HPV DNA testi istenmişse, sonuç süresi bir iki gün uzayabilir. Sonuçlar elektronik sağlık kayıt sistemi veya yazılı rapor olarak hekiminize iletilir; anormal bulgu varsa iletişim kurulup gerekli takip planı derhal başlatılır.